خوانندگان اگر آگاهى بیشتر مىخواهند آیات زیر را بخوانند:
«ألم. ذلك الكتاب لا ریب فیه»؛ «الم. اللّه لا اله إلا هو الحىّ القیّوم. نزّل علیك الكتاب بالحقّ»؛ «المص. كتاب أنزل إلیك»؛ «الر تلك آیات الكتاب الحكیم»؛ «الر كتاب أحكمتْ آیاتُه ثمَّ فُصِّلت من لَدُن حكیمٍ خبیرٍ»؛ «الر تلك آیات الكتاب المبین. إنّا أنزلناه قرآنا عربیًّا لعلّكم تعقلون»؛ «المر تلك آیات الكتاب والذى أنزل إلیك من ربّك الحقّ»؛ «الر كتاب أنزلناه إلیك لِتُخرجَ النَّاس من الظلماتِ الى النورِ»؛ «الر تلك آیاتُ الكتابِ و قرآنٍ مُبینٍ»؛ «طه. ما أنزلنا علیك القرآنَ لِتَشقى»؛ «طسم. تلك آیاتُ الكتابِ المُبینِ» «طس. تلك آیاتُ القرآنِ و كتابٍ مُبینٍ»؛ «طسم. تلك آیاتُ الكتابِ المبینِ. نتلو علیك من نَبَأ موسى و فرعونَ بِالحَقِّ لقومٍ یُؤمنونَ»؛ «الم. تلك آیاتُ الكتابِ الحكیم. هُدًى و رحمةً لِلمحسنینَ»؛ «الم. تنزیلُ الكتابِ لا ریب فیه من ربِّ العالمینَ»؛ «یس. و القرآنِ الحكیمِ. إنّك لَمن المرسلین َ. على صراطٍ مستقیمٍ»؛ «ص والقرآنِ ذى الذكرِ»؛ «حم. تنزیلُ الكتابِ من اللّهِ العزیزِ العلیمِ»؛ «حم. تنزیلٌ من الرحمنِ الرحیمِ»؛ «حم. عسق. كذلك یُوحى إلیك و إلى الذین من قبلك اللّهُ العزیزُ الحكیمُ»؛ «حم. و الكتابِ المبین. إنّا جعلناه قرآنا عربیًا لعلّكم تعقلونَ»؛«حم. و الكتابِ المبینِ. إنّا أنزلناه فى لیلةٍ مباركةٍ إنّا مُنذِرینَ»؛ «حم. تنزیلُ الكتابِ من اللّهِ العزیزِ الحكیمِ»؛ «ق و القرآن المجید»
اگر آگاهى بیشتر مىخواهند، این آیات را بخوانند تا بدانند كه جملگى این سورهها درباره قرآن و تنزیل یا انزال آن سخن مىگویند؛ یعنى درباره همان كتابى كه بر سرِ رد و قبول آن میان آنان و پیامبر اختلاف بود. همان كتابى كه آمد تا آنان را از گمراهى و ضلالتى كه در آن به سر مىبردند رویگردان سازد. همان كتابى كه در برابرش مستكبرانه و ستیزه جویانه ایستادند. همان كتابى كه آن را نپذیرفتند و گفتند «اساطیر الأولین» (افسانه پیشینیان) است، سخنى كه به دروغ به خدا نسبت داده شده است و اگر بخواهند مىتوانند همانند آن سخنان را بگویند، و تهمتهاى دیگرى از این دست كه به كمك آن مىكوشیدند مردم را از قرآن رویگردان ساخته راه نفوذ آن را ببندند. از اینرو، این سورهها به این سبك آغاز شد تا در دلهاى آنان اثر گذارد و دیدگانشان را برباید. روشن است كه به ناگه رو به رو شدن با امر ناآشنایى كه براى انسان مأنوس نیست، چنان اثرى در تیز كردن گوشها و متوجه ساختن اذهان دارد كه به شرح نیاز ندارد. در همین جا نكتهاى نهفته است كه از این راز پرده برمىدارد كه چرا این سورهها ـ بجز دو سوره بقره و آل عمران ـ جملگى از سورههایى هستند كه در مكّه یعنى جایى كه رویارویى در اوج شدّت و سختى بوده است، نازل شدهاند. حتّى نزول همان دو سوره مدنى هم هنگامى بوده كه میان مسلمانان از سویى و دیگران یعنى جهودان و ترسایان از سویى دیگر درگیرى و ستیزه در اوج شدّت بوده است. جویندگان آگاهى بیشتر مىتوانند نیمه نخستین هر یك از این دو سوره را بخوانند تا ببینند چگونه هر دو سوره به سبكى همانندِ رفتار قرآن بامشركان، به دفاع از حق و استدلال به سود دعوت قرآن روى آوردهاند.
ممكن است بگویند بسیارى از سورهها با سخن درباره انزال قرآن كریم آغاز شدهاند، ولى در همان حال با چنین حروفى شروع نشدهاند. نمونه چنین سورههایى عبارتند از:
سوره كهف: «الحمدُ للّهِ الذى أنزل على عبدِهِ الكتابَ ولم یَجعَل له عِوَجًا»
سوره فرقان: «تبارك الذى نزّل الفرقانَ على عبدهِ لِیَكونَ لِلعالَمینَ نَذیرا»
سوره زمر: «تنزیلُ الكتابِ من اللّهِ العزیز الحكیمِ»
سوره قدر: «انّا انزلناه فى لیلةِ القدرِ»
ولى این انتقاد شایسته پذیرش نیست ؛ زیرا مطلع این سورهها به سبكى دیگر است. در اینجا ذكر حمد به سبب فرو فرستادن قرآن، یا ستایش از منزلت قرآن یا بزرگداشت مقام خود قرآن هدف بوده است. نتیجه اینكه سورههاى مزبور به سبك و سیاق جلب توجّه اذهان و تیزكردن گوشها به آن شكل كه درباره آن سورهها گفتیم صادر نشدهاند. هر سخن جایى و هر نكته مقامى دارد.
یك نكته مىماند كه بگویند: در چهار سوره از سورههایى كه حروف مقطّعه دارند، همانند بقیه این سورهها، پس از این حروف سخن از قرآن و تنزیل آن به میان نیامده است. این چهار سوره عبارتند از:
سوره مریم: «كهیعص. ذِكرُ رحمةِ ربّك عَبدَه زكریّا»
منبع : تبیان