استخاره به معناى طلب خیر است ; یعنى انسان از خداوند بخواهد كه او را به نیكى و خیر برساند. استخاره به این معنا در روایات بسیار وارد شده و مؤمنان به نماز و دعا قبل از تصمیم گیری فراخوانده شده اند . بنا بر روایات فراوان و معتبر، مستحب است که انسان قبل از تصمیم، به خصوص تصمیم های مهم به خدا متوجه شده و قلب خود را خالص کند و به نماز بایستد و با تضرع دو رکعت نماز به جا آورد و دعاهایی را که در استخاره وارد شده، از جمله دعایی که در صحیفه سجادیه وارد شده یا دعایی که در مناجات های دهگانه "الوسائل الی المسائل" از امام جواد رسیده (در حاشیه مفاتیح )یا مناجات ها و دعاهای دیگری که به وفور در روایات نقل شده، بخواند .
از خدا بخواهد آنچه به خیر و صلاح اوست ، به قلبش القا کند و او را بر آن عازم و مصمم و از آنچه به خیر و صلاحش نیست ، منصرف گرداند . روایات وارده در استخاره بدین معنا بسیار فراوان و معتبر است. همه عالمان به اجماع بر استحباب مؤکد آن باور دارند و عین توحید و عبودیت و بندگی است. امام صادق (ع) فرمود: "زمانی كه تصمیم برای انجام كاری گرفتی، با كسی مشورت نكن، تا این كه با خدا مشورت نمایی. صد مرتبه می‏گویی: "استخیر الله" آن گاه با مردم مشورت نما، خداوند خیر تو را بر زبان هر كسی كه بخواهد جاری خواهد ساخت"،(1).
اما انواع دیگر استخاره که بسیار فراوان است ، بر تعدادی از آنها از جمله استخاره "ذات الرقاع" با شش قطعه کاغذ یا با سه قطعه کاغذ یا با دو قطعه یا با قرآن؛ روایت نیز وارد شده ، عالمان این روایات را از باب آسان گیری در دلایل کار های مستحب، پذیرفته اند . آنچه كه امروز به عنوان استخاره مشهور است، در حقیقت نوعی قرعه محسوب می‏شود كه فرد متحیر از آن بهره می‏جوید. این موضوع نیز در برخی از روایات همانند روایت جلد 91، صفحه 232 بحارالانوار به صراحت مطرح شده است.
البته استخاره ها همراه نماز و دعا و تضرع و توسل به ذات حق هستند . به همین جهت عالمان آنها را جایز و مصداق توسل و هدایت خواهی شمرده اند. در ادله آن تسامح کرده و ریزبینی و موشکافی را کنار نهاده اند. آنان حتی اجازه داده اند که فرد به یک عالم مومن و متقی یا شخص اهل نماز و قرآن مراجعه کرده و از او طلب استخاره کند . او هم با توسل به در گاه خدا و با هدایت طلبی از او ، قرآن را باز کند. به آیه اول صفحه نظر انداخته و با توجه به معنای آیه، به خوب یا بد بودن آن چه در نظر طالب استخاره هست ، اشاره کند . آنان استخاره ها را چون مصداق توسل و هدایت خواهی است ،جایز شمرده اند.
با توجه به روایات و توضیح عالمان و فقیهان، مستحب مؤکد است انسان قبل از عزم نهایی یا حتی قبل از تصمیم ابتدایی در همه کار ها به خصوص در کار های مهم ، نماز استخاره بخواند . بعد از نماز، دعا و مناجات استخاره بخواند . بعد در کاری که می خواهد انجام دهد ،تامل کند و پیرامون آن مشورت نماید . بعد به آنچه در نظرش خوب آمد، عمل کند. عمل به استخاره های معمول هم با توسل به خدا منع ندارد، گر چه باید سعی کرد که عادت نشود و فرد باب فکر و مشورت و تصمیم گیری را بر خود نبندد و نخواهد فقط با استخاره کار کند .

1. بحارالانوار، ج 91، ص 253.