قرآنی شدن به این است که ملت با قرآن آمیخته بشود، به قرآن عمل کند، معرفت قرآنی را به طور کامل به دست بیاورد. ما امروز در دنیای اسلام این را کم داریم. اسم اسلام همه‌جا هست، تفاخر به اسلام همه جا هست،ُ ادعای مسلمانی همه جا هست، آنچه ما به آن نیاز داریم، ان آمیخته شدن به معارف قرآن و به عمل قرآن است، که این مسلمانی واقعی است. ما می‌خواهیم که ملت ما قرآن را بتوانند درک کنند و از آن استفاده کنند. هدف از همه‌ی این تشریفات و این مسابقه‌ها و این وقت گذرانی‌ها و این تشویق‌ها و این زحمت‌هایی که آقایان می‌کشند، هدف این است که ملت ما با قرآن آشنا بشوند. ما دوریم از قرآن، ما دوریم از قرآن. اگر یک ملتی با معرفت قرآنی آشنا بشود، بسیاری از کارها برای او آسان خواهد شد. حرکت برای او آسان خواهد شد. شما ملاحظه کنید، همین مقداری که ملت ما درهای قرآن را به روی خود باز کرد، که این به برکت انقلاب شد، ببینید چه تحولی در ملت ما به وجود آمد. ببینید چه عظمت و چه عزتی ملت ما پیدا کرد، به همین مقدار اندک حرکتی که به سمت قرآن کردیم. قرآن این جور است اگر حرکت به سمت قرآن به شکل کاملی انجام بگیرد. آن وقت این ملت همان چیزی خواهد شد که قرآن کریم خبر داده است. تاریخ را مسلمان‌ها عوض کردند به برکت قرآن.

چرایی و اسرار نماز

نماز، در عبادات اسلامی، جایگاهی خاص دارد و پذیرش آن شرط پذیرش دیگر اعمال انسان است." 1 ".
اگر انسان در كنكور عبودیت، از نماز كه نماد و زبان پرستش است، نمره قبولی بگیرد، اوراق دیگر آزمون هایش بررسی می گردد؛ و اگر نمره نیاورد، اوراق آزمون های دیگرش بی هیچ ارزیابی دور افكنده می شود.
نماز در همه ادیان دیده می شود؛ امّا نماز اسلام، از نظر كیفی و كمّی، برتراست. از نظر كمّی، افراط و تفریط ندارد تا مسلمانان بتوانند همزمان به زندگی وپرستش روی آورند. این عبادت، از نظر كیفی، از حركاتی كه نشان دهنده خضوع و خشوع است، در نهایت هماهنگی بهره می برد. وقتی نمازگزار به حریم قدسی نماز گام می نهد، اركان آن را یكی پس از دیگری به ترتیب معیّن انجام می دهد. درست مانند خدمتگری كه به حضور شخصیتی بزرگ راه می یابد، در پیشگاه با عظمتش می ایستد، هیبت و صلابتش را با تمام وجود احساس می كند و به ستایش وی لب می گشاید. چون به مقام قرب بار یابد، مراتب تعظیم و بزرگداشت او را با خم كردن پشت، آشكار سازد و چون قرب فزون تر احساس كند، از شدّت خشوع و كرنش، چهره بر خاك می ساید و وقتی رخصت جلوس یابد، در كمال ادب، دو زانو برابرش می نشیند.
از چشم انداز امیرمؤمنان (ع)، نماز مایه تقرّب به خدای سبحان، رهایی ازآتش سوزان، ریزش گناهان و پالایش جان از آلودگی ها است. از این رو، یارانش را به نماز سفارش می كرد:
كار ـ گزاردن ـ نماز را برعهده بگیرید و نگاهداشت آن را بپذیرید، و آن را بسیار به جای آرید و با نماز، خود را ـ به خدا ـ نزدیك دارید، كه نمازنوشته است بر مؤمنان ـ و باید گزارده شود ـ به وقت آن. آیا گوش فرانمی دهید به پاسخ دوزخیان (چنان كه آمده است در قرآن:) كه چون ازآنان پرسیدند: «چه چیز در آورد شما را در آتش سوزان؟ گفتند: نبودیم از نمازگزاران»" 2 " و نماز گناهان را می زداید چنان كه برگ را از درخت بزدایند، و گناهان را ـ از گناهكار ـ می گشاید چنان كه بند از كسی بگشایند، و رسول خدا(ص) نماز را به چشمه آب گرم كه بر در سرای مردی بُود همانند فرمود، كه او روزان و شبان پنج بار خود را بدان بشوید دیگر چركی بر تن وی نخواهد بود. همانا كسانی از مؤمنان، حق آن راشناختند كه زیور دنیا از نمازشان به فكر دیگر كار نیفكند و نه آنچه موجب روشنی چشم بود از مال و فرزند. خدای سبحان فرماید: «مردانی كه باز نمی دارد آنان را بازرگانی و نه خرید و فروخت از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زكات»، و رسول خدا خود را با گزاردن نماز رنجه می فرمود، با آنكه مژده بهشت شنیده بود. چون خدای سبحان بدو گفت: «و كسان خود را بفرما تا نماز كنند و خود بر آن شكیبا باش»، پس كسان خود را امر به نماز می كرد و خود بر آوردن نماز طاقت می آورد (و صبر می كرد)." 3 ".
بخشی از نكات نهفته در این سفارش حضرت، عبارت است از:
1. مسلمانان باید نماز را جدی بگیرند و در این راه همواره بر آن مواظبت كنند و از سستی و كاهلی بپرهیزند.
2. مؤمنان باید نماز را نردبان تقرّب به خدا بدانند و آن را عاشقانه بگزارند نه متكلفانه.
3. كسی كه به نماز اهمیت ندهد و نخواند، گرفتار آتش سوزان دوزخ می گردد و از دیگر كارهای خوبش نتیجه نمی گیرد.
4. نماز گناهان آدمی را می زداید و فرو می ریزد.
5. نماز بندهای گرانی كه گناهان بر جان آدمیان فرو می افكنند، باز می كند و رهایی به ارمغان می آورد.
6. نماز چون چشمه آب گرمی است كه بر در خانه انسان جاری است و آدمی روزی پنج بار خود را در آن می شوید. آیا كسی كه هر روز پنج بار خودرا با دقت در آب گرم می شوید، پیكری آلوده دارد؟ بی تردید پاسخ منفی است. آن كه هر روز پنج نوبت با خضوع و خشوع در چشمه سار نماز فرورود، گرد گناه بر جانش نمی ماند. از این رو علی (ع) فرمود:
گناهی كه پس از آن مهلت دو ركعت نماز گزاردن داشته باشم، مرا اندوهگین نمی دارد." 4 ".
7. هیچ كاری مؤمنان حقیقی و مردان خدا را از نماز باز نمی دارد. كسانی كه به دلیل كارهای معمول روزانه نماز را به تأخیر می افكنند، حق نماز رانشناخته اند و آن را دست كم گرفته اند.

چرایی و سر وضوء

در نگاه امام علی (ع) وضو، افزون بر پاكسازی پلیدی، از سرّ خارجی نیز بهره می برد:
«هیچ مسلمانی نیست كه هنگام وضو بگوید: «سبحانك اللهم و بحمدك اشهد ان لااله الا انت استغفرك و أتوب الیك، اللهم اجعلنی من التوابین واجعلنی من المتطهرین»" 5 " مگر این كه در نامه ای نگاشته و بر آن مهر نهاده شود، سپس زیر عرش گذارده شود تا در روز قیامت همچنان مهر شده تحویل وی گردد.»" 6 ".
از این حدیث استفاده می شود كه وضو ـ جز عنوان اعتباری كه از حركاتی چند با نیت تشكیل شده است ـ دارای صورتی ملكوتی و خارجی است و آن صورتی كه تا زیر عرش، صعود می كند، همان سرّ وضویی است كه نزد مردمان معهود و شناخته شده است." 7 ".
امام صادق(ع) فرمود:
علی (ع) با فرزندش محمد(حنفیه) نشسته بود. حضرت از او خواست آب آورد تا وضو سازد. محمد آب آورد. حضرت ـ با همان آداب و اذكاری كه در رساله های عملیه آمده است ـ وضو گرفت و فرمود:
هر كس همانند من وضو گیرد و مثل من بگوید (هنگام هر یك از اعمال وضو دعای ویژه بخواند) خداوند برای او از هر قطره ای فرشته ای بیافریند كه تقدیس و تسبیح و تكبیر گوید. و ثواب آن را تا روز قیامت برای او بنویسد." 8 ".
خداوند سبحان با وضوی هر كسی كه می خواهد نماز بخواند، فرشتگان فراوان می آفریند تا او را تقدیس كند و تسبیح و تكبیر گویند. البته در صورتی كه وضویی چون وضوی علی بن ابی طالب (ع) بگیرد و هنگام وضو دعایش مانند دعای آن حضرت باشد؛ یعنی دعاهای علی (ع) را با همان حال و حضور بخواند نه هر وضویی و نه هر گفتار و دعایی. اگر كردار و گفتار علوی باشد، خداوند اثر مهم یاد شده را بر آن بار می كند یا آن فعل و قول به صورت فرشته ای در می آیند." 9 ".

چرایی و اسرار اجزاء نماز

چرایی و راز نماز ملكوت آن است كه به دست خدا است و جز با گذار ازملك فراچنگ نمی آید. جابربن عبدالله انصاری می گوید: با امیرمؤمنان (ع) بودم. حضرت مردی را آماده نماز دید و پرسید: تأویل نماز را می شناسی؟ مرد گفت: مولای من، نماز، جز عبادت، تأویلی دیگر دارد؟ فرمود: آری، به آن خدایی كه محمد را به پیامبری برگزید، خداوند پیامبرش رابه هیچ امری برنینگیخت مگر آن كه دارای تشابه و تأویل و تنزیل است و این ها همه بر تعبد دلالت دارد. مرد گفت: آن را به من بیاموز.
علی (ع) فرمود:
تأویل تكبیرهایت تا تكبیره الاحرام این است: با گفتن تكبیر اول، به قلبت خطور دهی خدا بزرگ تر از آن است كه به قیام و قعود توصیف شود. درتكبیر دوم، به قلبت بگذرانی خدا بزرگ تر از آن است كه به حركت یاایستایی وصف گردد. در سوم چنان تصور كنی كه خداوند از توصیف و تشبیه و مقایسه با جسم یا چیزی بزرگ تر است. در چهارمی به دل خطور دهی پروردگار بزرگ تر از آن است كه محل اعراض یا رنجور به امراض باشد. در پنجمی به خاطر آوری او بزرگ تر از آن است كه به جوهر یاعرض وصف شود یا در چیزی حلول كند یا چیزی در وی حلول یابد. درتكبیر ششم از خاطر بگذرانی خدا بزرگ تر از آن است كه آنچه بر پدیده ها روا است، زوال و انتقال، و دگرگونی از حالی به حالی، بر او روا باشد. در تكبیر هفتم به قلبت خطور دهی او بزرگ تر از آن است كه به حواس پنجگانه درآید.
سپس وقتی در ركوع گردنت را می كشی، به قلبت چنین بگذرانی: به توایمان دارم؛ هر چند گردنم را بزنی تأویل سر برداشتن از ركوع، آنگاه كه می گویی: «سمع الله لمن حمده الحمدلله رب العالمین» این است كه، خداوند مرا از عدم پدیدآورد.
تأویل سجده نخست آن است كه در دل بگذرانی: «خدایا مرا از این خاك آفریدی». تأویل سر برداشتن از سجده این است كه: در دل بگویی (خدایا، تو) مرا از این خاك خارج كردی. تأویل سجده دوم این است كه در دلت بگذرانی (خدای): و مرا دیگر بار به خاك باز می گردانی. چون سر از سجده دوم برداشتی، به قلبت چنین بگذران: «مرا بار دیگر از خاك بر می آوری». تأویل نشستن پس از سجده، بر جانب چپ و پای راست رابر روی پای چپ گذاردن، این است كه به دل بگذرانی: «خدایا من حق را برپاداشتم و باطل را میراندم». تأویل تشهد، «تجدید ایمان و بازگشت به اسلام و اعتراف به رستاخیز پس از مرگ است». تأویل خواندن تحیّات و سلام های نماز «تمجید و ستایش پروردگار سبحان و برتر شمردنش از گفته ستمگران و توصیف ملحدان است.»
و تأویل «السلام علیكم و رحمه الله و بركاته»، ریزش رحمت خدای سبحان بر انسان است، و معنای آن این است: «این امانی است برای شما از عذاب روز قیامت».
سپس فرمود: هر كس تأویل و چرایی نمازش را بدین سان نداند، ناقص است." 10 ".
غفلت از خدای متعال، آلودگی و ناپاكی است و نماز سبب زدودن این آلودگی است. علی (ع) می فرماید:
و رسول خدا(ص) نماز را به چشمه آب گرم كه بر در سرای مردی بُود، همانند فرمود، كه او روزان و شبان پنج بار خود را بدان بشوید، دیگرچركی بر تن وی نخواهد بود." 11 ".
امیرمؤمنان علی (ع) در نكوهش آنان كه از نشانه ایمان و سجود بی بهره اند، فرمود:
انی لاكره للرجل أن أری جبهته جلحاء لیس فیها اثر السجود" 12 " من، خوش ندارم كه پیشانی مرد صاف و فاقد اثر سجود باشد.
سرّ سجود، خاكساری برای خدا است. و خاكساری برای خدا مایه قرب به او است. هر كه در برابر خداوند بیش تر احساس كوچكی و خاكساری كند، به او نزدیك تر است. امیرمؤمنان (ع)، پس از رسول خدا(ص)، نخستین كسی بود كه سجده شكر به جای آورد و نخستین كسی بود كه پس از سجده، چهره بر زمین نهاد" 13 " حضرت در سجده اش می گفت:
انا جیك یا سیدی كما یناجی العبد الذلیل مولاه" 14 " با تو ای آقای من، چنان مناجات می كنم كه عبد ذلیل با مولای خود راز و نیاز می كند.
شایسته است نمازگزار در نماز چهار ركعتی، پس از سجده دوم ركعت اول و سوم كه تشهد ندارند، اندكی بنشیند و آنگاه برخیزد. اگر كسی بی آن كه بنشیند، برخیزد، درنگاه امام علی (ع)، از ستمگران به شمار می آید و حرمت نماز راچنان كه باید نگه نداشته است." 15 ".
باسلام از معراج باز می گردیم و نماز را پایان می بخشیم. سلام، نشانه رحمت خدا بر نمازگزار است و رمز ایمنی او از عذاب روز قیامت.
و تأویل سخن تو السلام علیكم و رحمه الله و بركاته، رحمت آوردن خدا است و معنایش این است: این، امانی است برای شما از عذاب روز قیامت.
پس از نماز، مستحب است به خواندن دعاها و آیات و اذكار سودمندی كه معصومان: ما را بدان سفارش كرده اند، روی آوریم. این دعاها و اذكار ـ ازآن جهت كه پس از نماز خوانده می شوند ـ تعقیبات نام دارند. بهترین و سودمندترین تعقیبات به توحید و ولایت باز می گردد. یكی از تعقیبات، خواندن آیه الكرسی است كه در بردارنده اسم اعظم است و در برابر قرائت آن، وعده هایی كه مایه روشنی چشم آدمی شمرده می شود، داده شده است" 16 " امیرمؤمنان علی (ع) فرمود:
رسول خدا(ص) را بر این منبر دیدم كه می فرمود: هر كه آیه الكرسی را پس از هر نماز واجب بخواند، چیزی جز مرگ مانع ورود او به بهشت نمی شود؛ و جز صدیق یا عابد بر آن مواظبت نمی كند؛ و كسی كه آن را هنگام خواب بخواند، خدا او را در جان و خانه و خانه های همسایگانش در امان خواهد داشت." 17 ".

چرایی و اسرار روزه

روزه از عبادات بدنی به شمار می آید. این عبادت به گونه ای در ادیان دیگر نیز وجود دارد. اگر كسی احكام و آداب و جنبه های كمی و كیفی روزه ادیان دیگر را با روزه اسلام مقایسه كند، برتری روزه واپسین آیین آسمانی را درمی یابد.
روزه اسلامی نه چون روزه رهبانان مسیحی طولانی و خسته كننده است و نه مانند روزه زرتشتیان ناچیز و اندك.
از نظر كیفی نیز ازروزه دیگر ادیان برتر است؛ برای مثال، ایّام روزه یهودیان در روزهای سال پراكنده است، نظم و حساب معین ندارد و جز عالمان یهود، دیگران از دانستن حساب و نظم آن ناتوانند. روزه اسلامی با دیدن هلال ماه رمضان ارتباط مستقیم دارد كه در ملا عام است. شعار و هدف روزه اسلامی پاكسازی جان ها از تمام عوامل پلیدی و آلودگی و گناه و مهار كردن كامجویی است." 18 ".
روزه، مانند هر عبادتی، از ظاهر و باطن بهره می برد. احكام واجب و مستحب ظاهرش را ترسیم می كنند و انگیزه و نیت باطن آن را. قرآن كریم سرّروزه گرفتن را تقوا معرفی كرده است: «لعلكم تتقون؛ و لعلّكم تفلحون.»" 19 ".
تقوا در اسلام مدار و محور كرامت به شمار می آید. هر انسان با تقوا كریم است و هر كه با تقواتر باشد گرامی تر است:
ان اكرمكم عندالله اتقیكم." 20 ".
كرامت از اوصاف برجسته فرشتگان است. كسی كه به كرامت نائل گردد، گناه نمی كند؛ زیرا گناه با كرامت سازگار نیست. فقیه بزرگ شیعه مرحوم صاحب جواهر در آغاز كتاب روزه می فرماید:
روزه از شریف ترین طاعات و برترین اسباب قرب به حق است و اگر جزاین كه آدمی را از حضیض نفس حیوانی تا قله شباهت به فرشتگان روحانی بالا می برد، هیچ ویژگی دیگری نداشت، در فضیلت آن كافی بود." 21 ".
یكی از بهترین وسایل تقرّب به خدای سبحان، روزه ماه رمضان است؛ زیرا در برابر عذاب الاهی چون سپر است و آدمی را از عذاب باز می دارد:
وصوم شهر رمضان فانه جنه من العقاب." 22 ".
آسیب های جدی اخلاقی كه باید از آن ها دور بود، عبارت است از سركشی، ستم و خودبینی. عواملی كه انسان را از این آسیب نگه می دارند، عبارتند از: نماز، زكات و روزه. امیرمؤمنان (ع) چنین هشدار می دهد:
خدا را بترسید از تبهكاری در این جهان و كیفر ستمگری در آن جهان، و از سرانجام بدِ خودخواهی و خودپسندی كه دام بزرگ ابلیس است. حیله و مكر او بر دلها چنگ می افكند، آنسان، كه زهر كشنده. او در كار خود ناتوان نگردد و در كشتن، شمشیرش خطا نكند و كسی را از فریب خود مجال رهایی ندهد، خواه عالمی باشد، به سبب علمش یا بینوایی باشد، در جامعه كهنه اش.
خداوند بندگان مؤمن خود را از دام های شیطان نگه می دارد، به نمازها و زكات ها و مجاهدت ها در گرفتن روزه در روزهایی كه واجب است. تا جسمشان آرامش یابد و در دیدگانشان خشوع آشكار شود و در نفسهاشان فروتنی پدید آید. و آتش شهوت در دلهاشان فروكش كند و كبرو نخوت از آنان دور شود. زیرا در نماز است كه به تواضع چهره های نیكوبه خاك آلایند و برای اظهار خردی، اعضا و جوارح بر زمین می سایند و شكم ها در روزه داری، از روی خضوع، به پشت می چسبند. و در زكات است كه ثمرات زمین و غیر آن به مستمندان و مسكینان داده می شود." 23 ".
از منظر امیرمؤمنان، روزه نوعی زكات است كه به تن آدمی تعلق دارد:
«و لكل شی زكاه و زكاه البدن الصیام»" 24 " هر چیز زكاتی دارد و زكات بدن سالم این است كه سالانه یك ماه روزه بگیرد.
البته این عبادت نیز آفاتی دارد كه آن را بی اثر می سازد. از این رو امام علی (ع) می فرماید:
كم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و الظم" 25 " چه بسا روزه داری كه روزه اش جز گرسنگی و تشنگی رهآوردی ندارد.
در نگاه امام (ع) روزه برای سنجش میزان اخلاص انسان واجب شده است:
فرض الله... الصیام ابتلاءاً لاخلاص الخلق" 26 " خداوند روزه را واجب كرد تا اخلاص آفریدگان آزموده گردد.

چرایی حج

حج، عبادتی مركب از عبادات قلبی، بدنی، مالی و سیاسی است. خداوند زیارت خانه اش را نشانه فروتنی زائران بیت الله در برابر عظمت خود و اعتراف به عزت خویش قرار داده است. حاجیان با طواف گرد خانه خدا، با فرشتگانی كه گرد عرش طواف می كنند، همگام می شوند. كعبه نماد و نشان اسلام و حرم پناهندگان به آن است. امیرمؤمنان (ع) فلسفه ی فریضه حج را چنین بیان می فرماید:
«خداوند، حج خانه خود را بر شما واجب گردانید و خانه خود را قبله گاه مردم می ساخت. مردم با شوق تمام، آنسان كه ستوران به آبشخور روی نهند و كبوتران به آشیانه پناه برند، بِدان درآیند. خدای سبحان حج رامقرر فرمود تا مردم در برابرِ عظمت او فروتنی نشان دهند و به عزت وجبروت او اعتراف كنند. و از میان بندگان خود كسانی را برگزید تا صلای دعوت او شنیدند و اجابت كردند و سخن حق تصدیق نمودند و در آنجاپای نهادند كه پیامبرانش نهاده بودند و به آن فرشتگان همانند شدند كه گرد عرشش طواف می كنند و در این سودا كه سرمایه شان عبادت اوست، سود فراوان حاصل كردند و تا به میعاد آمرزش او دست یابند بر یكدیگر پیشی چستند. خداوند، سبحانه و تعالی، حج را نشانه و علامت اسلام قرار داد و كعبه را پناهگاه پناهندگان و حج را فریضتی واجب ساخت و حقش را واجب گردانید و حج را بر شما مقرر فرمود و گفت: «برای خدا حج آن خانه بر كسانی كه قدرت رفتن به آن داشته باشند، واجب است و هر كه راه كفر پیش گیرد بداند كه خدا از جهانیان بی نیاز است.»" 27 ".
حج آزمون بزرگ الاهی است و انسان ها از زمان حضرت آدم (ع) تا كنون بدان آزموده شده اند. خداوند سنگ های تهی از سود و زیان را خانه خود قرارداده و مسلمانان را به زیارت آن فراخوانده است. خانه خدا در سنگلاخی سخت و دره ای دشوار و فاقد آب گوار ساخته شده است نه سرزمینی سبز و خرّم و خوش آب و هوا و دارای جاذبه های طبیعی و گردشگری. امیرمؤمنان (ع) به این آزمون بزرگ چنین اشاره دارد:
آیا نمی بینید كه خداوند سبحان پیشینیان از زمان آدم (ع) تا كسانی كه پس از آن ها آمده اند از این عالم بیازمود، به سنگ هایی كه نه سود می رسانیدند ونه زیان، نه می دیدند و نه می شنیدند، و آن سنگ ها را بیت الحرام خود قرارداد و آن را برای مردم برپا ساخت در سخت ترین سنگ لاخهای زمین در ریگزاری كه در آن جا از هر جای دیگر كمتر گیاه می روید. در درّه ای ازدیگر دره ها تنگتر، بین كوههای سخت و ریگ های نرم... آدم (ع) و فرزندان او را فرمان داد كه به آن خانه روی نهند... مردم شتابان روی به بیت الحرام آوردند. از بیابان های بی آب و گیاه و از عمق دره های ژرف... این است آزمایش بزرگ و امتحانی سخت و آزمونی آشكار. خداوند آن را سبب رحمت خود ساخت و وسیله رسیدن به بهشت خویش.
اگر خدا می خواست بیت الحرام خود را و پرستش گاه های بزرگش را در میان باغ ها و نهرها قرار می داد و در جایی كه زمین نرم و هموار باشد، در مكانی پر درخت و درختان سرشار از میوه. در میان خانه ها و عمارات بسیار و روستاهای به هم پیوسته... در این حال، پاداش اندك بود، زیرارنج سفر اندك بود." 28 ".
حج از بهترین راه های دستیابی به قرب خداوند است. فقر و تنگدستی نابودمی سازد و گناهان را می زداید:
... و حج البیت و اعتماره فانهما ینفیان الفقر و یرحضان الذنب" 29 " برترین چیزی كه توسل جویندگان به خدای سبحان بدان توسل می جویند... حج خانه خداست و به جای آوردن عمره آن است كه فقر را می زدایند و گناه را می شویند.
امام، در بیانی دیگر، فلسفه فریضه حج را نزدیكی یا تقویت دین معرفی می فرماید:
... و الحج تقویه للدین" 30 " خداوند حج را واجب نمود برای نیرو گرفتن دین.
شاید مراد از نزدیكی دین، نزدیك شدن دینداران به یكدیگر باشد.

چرایی جهاد

جهاد، عبادتی سیاسی و ابزار حفظ و حراست از دین است. اگر دین داران دست از جهاد بشویند و برای دفاع از دین بسیج نشوند، دیری نمی پاید كه دشمنان خدا چیرگی می یابند؛ فساد و تباهی، سراسر خشكی ها و دریاها را فرا می گیرد" 31 " و صومعه ها و مراكز عبادت و مساجد ویران می شوند" 32 " اساس هستی، اجازه نمی دهد جهاد و مبارزه در راه حق و دین ترك شود. امام علی (ع) درباره جهاد می فرماید:
1. دری از درهای بهشت است؛ فان الجهاد باب من ابواب الجنه.
2. این در فقط به روی اولیاء و دوستان برگزیده خداوند گشوده است؛ فتحه الله لخاصّه اولیائه.
3. لباس تقوا است؛ و هو لباس التقوی.
4. زره استوار الاهی است كه آدمی را از آسیب ها و آفت ها مصون می دارد؛ و درع الله الحصینه.
5. سپر محكم و خلل ناپذیر الاهی است كه تیرهای شیاطین بر آن نمی نشیند؛ و جنته الوثیقه." 33 ".
امام (ع) آن گاه به پیامدهای زیان بار ترك جهاد اشاره می فرماید و چنین هشدار می دهد:
هر كه جهاد را واگذارد و ناخوشایند داند، خدا جامه خواری بر تن او پوشاند، و فوج بلا بر سرش كشاند؛ و در زبونی و فرومایگی بماند. دل او در پرده های گمراهی نهان، و حق از او روی گردان. به خواری محكوم و از عدالت محروم." 34 ".
جهاد در راه خدا یكی از بهترین ابزارهای نزدیكی به خدای سبحان و سبب عزت و اقتدار اسلام است:
ان افضل ما توسل به المتوسلون الی الله سبحانه الایمان به و برسوله و الجهاد فی سبیله، فانه ذروه الاسلام" 35 " یعنی برترین چیزی كه توسل جویندگان به خدای سبحان، بدان توسّل می جویند، ایمان به او و به پیامبر اوست و جهاد است در راه او، زیرا جهاد ركن اعلای اسلام است.
جهاد، مایه عزت اسلام است. از این رو خداوند آن را بر مسلمانان واجب كرد:
فرض الله... الجهاد عزاً للاسلام" 36 " خداوند جهاد را واجب نمود برای عزت و ارجمندی اسلام.
امام علی (ع)، پس از سوء قصد ابن ملجم مرادی، وصیت نامه ای نگاشت و در آن چنین فرمود:
و الله الله فی الجهاد بأموالكم و انفسكم و السنتكم فی سبیل الله" 37 " خدا را، خدا را! درباره جهاد در راه خدا به مال هاتان و به جان هاتان و زبان هاتان.

چرایی صدقه و زكات

در نگاه امام (ع)، صدقه دارویی درمان گر است. صدقه دادن سبب می شود درد كشنده بخل و دلبستگی به مال دنیا به تدریج درمان گردد؛ زیرا بسیاری از رذائل اخلاقی با انجام دادن عملی كه در نقطه مقابل آن است، درمان می شوند.
ویژگی های صدقه در نظر امام علی (ع) عبارت است از:
1. یكی از راه های پاسداری از ایمان است." 38 ".
2. دادن صدقه سبب جلب روزی می شود." 39 ".
3. صدقه داد و ستد با خدا و بر طرف كننده تنگدستی است." 40 ".
4. دادن صدقه به مسكین، صدقه دادن به خدا است و محروم كردن نیازمندان، محروم ساختن خدا است." 41 ".
یكی از عبادات مالی كه سبب نزدیكی به خدای سبحان می شود، زكات است. فیلسوف بزرگ مسلمان ابوالحسن عامری نیشابوری درباره این عبادت مالی می نویسد:
عبادت مالی ـ كه عبارت است از زكات و مشتمل است بر بخشش دارایی های سه گانه یعنی اموال حیوانی، گیاهی و معدنی، در تمام ادیان به استثنای مسیحیت... مشترك است... و به گونه ای خاص وجود دارد...؛ لیكن در این میان، اسلام، امر زكات را جدّی تر و مؤكدتر مطرح می كند، چه این عمل را فریضه ای واجب و به موازات نمازهای مقرر و مورد تكلیف ذكر كرده و بخشی از فلسفه تشریع آن را افزایش تسلط و اقتدار حاكم اسلامی در جهت مصالح و منافع ملك و ملت و ایجاد احساس شوكت رهبر و علاقه بدو و بخش دیگر را اصلاح خلق و خوی توانگران در زمینه بذل و بخشش و سخاوت مندی و خود داری از بخل و آزمندی قرار داده است. خداوند متعال از آن جا كه می دانست شیفتگی و شیدایی مال در سرشت بشر است، در نهایت لطافت و ظرافت، ترغیبی خارج از حد درباره زكات فرمود: خداوند دریافت بخشی از اموال مردم به منظور تزكیه و پاك سازی قلوب و نفوس آنان را چنین صادر می فرماید:
خذ من أموالهم صدقه تطهرهم و تزكیهم بها." 42 ".
از دارایی های آنان صدقه ای بگیر تابدین وسیله آنان را تطهیر و تزكیه كنی." 43 ".
امیر مؤمنان (ع) همانند قرآن، نماز و زكات را در كنار یكدیگر قرار داده و آن ها را سبب تقرّب به خدای سبحان، و كفاره گناهان و پناهگاه انسان معرفی كرده است:
... دیگر این كه زكات و نماز برای مسلمانان موجب نزدیكی است ـ به خدای سبحان ـ. هر كه زكات را از روی رضایت دهد، كفاره او شود و ازآتش بازدارنده و پناه و نگهدارنده. پس مبادا دلش در پی آنچه داده رود و بر دادن آن دریغ بسیار خورد؛ چه آن كسی كه زكات را از روی رغبت ندهد و امید بهتر از آنچه را داده داشته باشد، به سنّت نادان است و اجرِوی دستخوش زیان، كردارش تباه و همیشه پشیمان." 44 ".

http://www.rasekhoon.net/library/content-37654-6.aspx      با تشکر

برچسب ها : چرایی و اسرار نماز ,
نویسنده : علی ابادی | نظرات (0)